De historische waarde van het Turnhoutse begijnhof staat buiten kijf. Het is beschermd als cultuurhistorisch landschap sinds 1962 en als monument sinds 2015, het staat op de lijst van Cultureel Werelderfgoed van Unesco sinds 1998.
De meeste woningen zijn ondertussen in erfpacht gegeven en gerenoveerd, de hele site is heraangelegd. Wat nog te restaureren overblijft, is het poortgebouw. Het poortgebouw werd pas in de 17de eeuw toegevoegd aan het 14de eeuwse begijnhof, maar het vervulde sindsdien een cruciale functie: de poort vormt een letterlijke overgang tussen de drukte van de stad en de rust en stilte van het begijnhof. Bezoekers werden eertijds onthaald door een portierster die in het poortgebouw woonde. Die oorspronkelijke functie willen we na de restauratie in ere herstellen.

Opnieuw een onthaalgebouw zo herstellen we de historische functie

Momenteel wordt het poortgebouw niet bewoond en staat het gedeeltelijk leeg. In het vroeg-classicistische hoofdvolume zijn de restanten bewaard van twee historische portierswoningen. In de zijvleugels zijn er nóg twee woningen, die uit een latere tijd stammen en werden ingericht eind negentiende - begin twintigste eeuw. Geen van de woningen voldoet nog aan de hedendaagse wooneisen. De verbouwingen die doorheen vele jaren werden uitgevoerd, leidden bovendien tot een complexe circulatie, niveauverschillen en niet-kwaliteitsvolle ruimtes. We herstellen de oorspronkelijke indeling, de structuur en de circulatie. Het poortgebouw wordt integraal gerestaureerd volgens de regels met behoud van de authenticiteit en de erfgoedwaarde.
Tegelijk garanderen we een optimale en eigentijdse woonkwaliteit voor het gebouw. De oorspronkelijke portierswoningen krijgen vooral een onthaal- en toeristische bestemming voor de gidsen.De rest van het gebouw wordt klaargemaakt voor bewoning, waarschijnlijk deels in de vorm van B&B-kamers.’

Bij de renovatie staan duurzaamheid en cradle-to-cradle voorop. Als openbaar bestuur geven we het goede voorbeeld

Duurzaamheid is essentieel in het concept van het poortgebouw. Als openbaar bestuur hebben we een voorbeeldfunctie. De restauratie en de herbestemming worden niet alleen op het vlak van energie en milieu omzichtig aangepakt, we houden ook rekening met de sociale, culturele en economische pijlers van het begrip ‘duurzaamheid’. Dat betekent bijvoorbeeld dat we historische materialen behouden en hergebruiken, waar nodig aangevuld met hoogwaardige en ecologische nieuwe materialen. Het betekent ook dat we participatie organiseren om tot een gedragen project te komen.

Dit project is er eentje waar we als erfgoedgemeente trots op kunnen zijn

Na een oproep van Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele diende Stad Turnhout een aanvraag in voor een projectsubsidie ‘Erfgoed en Wonen’. Slechts vijf dossiers werden positief geëvalueerd, waaronder dat van Turnhout. We krijgen 375 000 euro, de helft van het maximaal subsidieerbare bedrag. Het totale renovatiebedrag is voorlopig geraamd op ruim 980 000 euro, zonder btw. Als alles volgens plan verloopt, starten de werken begin 2023. De Vlaamse steun onderschrijft voor Ook het historisch-maatschappelijke belang van ons begijnhof én de relevantie van onze keuze om erfgoedwaarden maximaal te verzoenen met hedendaagse comforteisen’. ‘Kortom: een project waar we als erfgoedgemeente trots op mogen zijn.